Mùi vị quê hương

Phần 14
Nem rơm
Ngày xưa tôi rất thích món chạo và nem rơm của bố tôi làm. Chạo là chọn loại thịt thăn lợn tươi ngon chắc và đỏ không ứ nước được chần qua nước sôi cho chín tái sau đó thái nhỏ trộn đều với nước mắm ngon cho dậy mùi rồi vắt rất nhiều nước chanh tươi cho thịt chín mềm bằng nước chanh trộn tỏi giã nhỏ và tiêu bắc giã rối thêm vài miếng khế đập dập vào bóp đều để chừng mười phút rồi ăn cùng các loại lá đinh lăng, húng quế, mùi tàu. Món chạo ngon vì có vị ngọt của thịt thăn vị cay thơm nồng của tiêu bắc vị chua, bùi của chanh và các loại lá ăn kèm.

Lá sung có những hạt mụn nhưng rất bùi. Lá đinh lăng đắng dìu dịu, lá mùi tàu cưng cứng thơm thơm. Gắp miếng chạo chấm nhẹ vào bát mắm tỏi nhai chầm chậm ăn kèm thêm những đọt rau thơm cảm nhận vị ngọt, chua thanh, bùi, cay nóng hòa quyện vào nhau thật tài tình và quyến rũ ăn đến no mà miệng vẫn thèm. Món ăn này có nhiều tỏi và chanh nên rất tốt cho sức khỏe và có cái loại rau thơm có tác dụng chữa bệnh ăn kèm nên dù có ăn nhiều cũng không lo đau bụng đau bão. Người lớn lại có thêm chén rượu nếp thơm nồng nữa thì vừa ngon vừa yên tâm. Bây giờ thì mọi người ít ăn chạo vì vấn đề vệ sinh có người ăn phải con lợn bị sán thế nên sán làm nổi hạch khắp nơi.

Món nem rơm thì cầu kỳ hơn thông thường chỉ được làm vào dịp tết có nhiều thịt ngon mới có thịt làm nem rơm. Đầu tiên phải chọn những cọng rơm nếp vàng ươm sạch sẽ tước bỏ đi lớp vỏ ngoài chỉ để lại cái lõi rơm cứng cáp vàng óng như mật ong lại có mùi thơm thơm để làm vỏ nem. Làm nem rơm khá kỳ công từ việc chọn rơm tách rơm đến giã tỏi chọn thịt. Rơm phải là rơm nếp có thân vàng óng vừa dài vừa thơm không bị mốc bị cong. Tỏi phải chọn củ căng mẩy mọng như mông gái Nam Mỹ. Thịt lợn thăn phải là lợn bánh tẻ có nghĩa là lợn tơ không phải lợn giống hay lợn sề không được to quá hay bé quá chỉ khoảng độ dăm chục cân là vừa.

Thịt thăn lau không thái bản dài và mỏng không chần qua nước sôi thái xong xếp ra đĩa cho thoáng rồi rắc tiêu hạt lên tỏi bóc sạch đập nhỏ rồi bóp đều với thịt và tiêu tịnh không cho mắm muối gì sau đó vo thịt thành từng quả nhỏ ước chừng ba bốn lạng một quả bọc lại bằng lá sung rồi xếp những cọng lại buộc tóm phần đầu và phần đuôi nhét quả nem vào giữa lượm rơm. Trông quả nem cứ giống như người bụng chửa rồi căng chỉnh cho rơm phủ hết quả nem. Mỗi lần làm cũng chỉ chừng dăm ba quả nem như vậy. Xếp lần lượt từng quả nem lên gác chừng một tuần sau là nem thơm lừng lên là ăn được.

Lúc ăn thì hạ quả nem xuống xếp ra điã ăn kèm với chuối xanh, lá mơ cùng các loại rau thơm. Nem để trên dàn bếp hấp thụ nhiệt làm vi sinh vật phát triển làm thịt hơi chua đi mà không mất đi vị ngọt vị đậm đà ăn ngon lạ lùng chấm nem rơm với nước mắm chắt thì thật là không gì ngon bằng miếng thịt thơm dịu hơi thoảng vị chua thỉnh thoảng lại nhai miếng tiêu bắc thơm cay nồng chỉ nghĩ đến đã thấy chảy nước chân răng.

Quả thật vậy tôi đã đi quá nhiều những tiệc lớn tiệc bé đủ loại món ngon nhưng vị ngon của món nem rơm do bố tôi làm thì quả là chưa món gì ngon bằng. Lại nói mắm chắt thứ mắm này hầu như không có bán chỉ để đem biếu mắm chắt là thứ mắm người ta không nấu mà dùng một ống nứa chọc vào trong bể chượp mắm để chất mắm tinh túy nhất ngấm qua thành ống nứa nó như một thứ mật vừa thơm vừa sánh. Mắm chắt không mặn lắm nhưng rất sánh có khi sánh như mật ong mở ra là thơm lừng mắm chắt chấm cái gì cũng ngon, một giọt dính vào đâu thì mùi mắm còn vương lại cả ngày.

Mắm chắt chấm với nem rơm chua là tuyệt nhất mắm quyện vào miếng nem ủ mùi thơm vị thanh khiết của mắm chắt vị ngọt, chua, mặn hòa với nhau theo tỉ lệ vàng thấm từ đầu lưỡi đến khoang miệng bốc lên hốc xoang. Ngấm đẫm lan đều nhai miếng nào như muốn ngập ngừng miếng ấy không nỡ nuốt cái cảm giác dễ chịu ấy xuống dạ dày.

Ai đã từng ăn quả thật là khó quên. Bây giờ mắm chắt hiếm lắm cả một bể chượp mắm mới cắm có một ống đợi cả tháng trời mới được lưng đốt ống mắm cả một nhà làm mắm dồn dịch lại mới được một chai nên mắm chắt quý lắm hầu như người ta để cho biếu chứ không mấy ai đem bán. Không biết đến bao giờ lại được về quê hái lá lộc làm nem như hồi bố còn sống. Quy luật thời gian sinh lão bệnh tử. Bố tôi đã đi xa lâu lắm rồi. Chỉ còn trong khắc khoải nhớ mong trong vị nem rơm ngọt ngào ngày nào. Chỉ còn trong câu đối chú tôi viết viếng bố.

Anh ơi! Cây lớn đổ rồi còn đâu bóng cả.

Mười vạn dặm tây phương cực lạc.

Tiễn anh sương trắng bạc đầu.

…

Con rể
– Mày có im ngay mồm đi không? Gang họng ra bây giờ. Con với chả cái. Mất dạy.

Ông Lích riết qua kẽ răng kèm cả tiếng nghiến sin sít trong cổ họng. Mặt ông gân đỏ lên như con gà chọi đang hăng, mạch máu ở cổ nổi lên voằn vèo như con giun tía. Chứng tỏ ông đang giận lắm nhưng đang phải cố kìm nén cơn bốc hoả. Rồi ông thở dài đánh thượt cái như que đóm đang đượm lửa rơi tuột khỏi tay ông. Que đóm ngơ ngác vì chả hiểu sao lại phải rơi, lại ngắc ngứ cháy rồi lìm lịm tắt. Như mấy đứa em đang nép sát vào góc nhà. Chả được trân trọng gí vào lõ điếu trân trọng cuộn ngọn lửa vào theo nhịp hít làm đỏ rực cả vê thuốc lên. Que đóm tắt đi vừa tắt vừa nhìn cái vẻ mặt ông khoan khoái ngửa cổ, nhả làn khói trắng đục như sữa lững lờ bay lên thơm thơm cả cái góc phản nhẵn bóng. Vậy mà lần này nó bị thả rơi đến là phũ. Làm cả bà vợ và mấy đứa trẻ xám hết cả mặt dắt díu nhau xuống bếp.

Trong góc buồng, ban ngày ban mặt mà chị Lanh lại mắc màn như người ốm lưu niên. Tiếng chị thút thít, dấm dứt khóc.

– Thầy kệ con, con yêu anh ấy. Thầy muốn lấy ai. Đi mà lấy. Con chỉ lấy anh Diệc. Con lớn rồi thầy phải cho con quyền tự quyết định đời con chứ.

– Câm ngay. Không cút ngay ra khỏi nhà tao. Đồ mất dạy. Con với chả cái. Mẹ tiên sư bố mày.

Nhưng hình như ông nhận ra ông chửi nó là ông đang chửi ông. Thịt người thì không ăn được. Ông bực tức ném bó đóm xuống đất rồi bỏ sang nhà ông em.

Ở làng nhiều người vừa sợ, vừa ghét ông Lích. Vì ông là người cái gì cũng biết nhưng cái cần biết nhất là, biết điều thì ông lại không biết. Ông giỏi căn cơ, quyền biến, quảng giao. Thuộc lại có máu mặt, ăn được, nói được làm được. Gia trưởng và độc đoán. Ở nhà ý ông là chiếu chỉ triều đình là. Nhất ngôn cửu đỉnh, tứ mã nan truy. Vợ ông đẹp người sạch nết đảm đang như thế mà nghe ông một phép. Con cái đứa lớn đứa bé ông lừ mắt cái là như gà phải cáo. Nem nép như rắn mồng năm. Nhà ông ruộng cả ao liền, trâu bò lợn gà đầy chuồng. Và cũng rất thực dụng. Ai cần vay mượn có ngay, nhưng cứ dài năm ngắn bảy phân mà tính. Ai bí thì cứ lúa non mà gí. Đến mùa ông cho thợ sang gặt. Ai cần có việc lên xã lên huyện. Được ngay nhưng quà lễ phải biện đủ. Ông sai phái cắt đặt thợ thuyền cứ là đâu vào đấy. Khi cần thì giả lả vỗ về, khi cần là trợn mắt, gân cổ. Quả là một tay cơ mưu quyền biến.

Chị Lanh gái nhớn nhà ông. Giống mẹ xinh gái nhưng giống bố ở độ lạnh và quyết liệt. Chị hay diện Áo hoa màu xanh nhạt cổ tim, quần đen hay có cái kẹp gấu để không bị cuốn vào xích. Đạp xe Phượng Hoàng. Eo thon, mông nở, da trắng, ngực căng. Môi đỏ cười tươi mắt thì sóng sánh. Chuyên gội đầu bằng chanh sả nhưng đi chơi lại dấm dúi tí xà phòng Camay vào cổ Áo. Đi đến đâu thơm đến đấy. Trai làng khối anh thèm rỏ dãi, chị đi qua len lén hít cái hơi thơm tho ấy nhưng chả dám mơ. Trêu chọc vào là bị mắng té tát không ngóc mặt lên được. Thế mà anh Diệc lại tán đổ chị Lanh.

Anh Diệc thì cái gì cũng tốt chỉ mỗi tội nghèo và ông bố thì nát rượu. Anh Diệc vạm vỡ, râu quai nón, mặt vuông chữ điền. Mắt sáng như mắt chim. Chân tay da màu đồng hun, nhẵn và sáng. Miệng cười răng đều tăm tắp. Nhưng bố nát rượu, mẹ mất sớm. Ba đứa em nheo nhóc. Anh nặng gánh. Làm quần quật ở lò gạch nuôi cả nhà. Cái lần chị Lanh đi chợ huyện về muộn qua lò gạch bị bọn trai nào trêu chọc sàm sỡ anh Diệc ra anh hùng cứu mỹ nhân. Thấy đánh nhau loảng xoảng ở góc ấy lên. Rồi sau đấy anh chị yêu nhau. Ông Lích thì cấm cản các kiểu, các cửa. Nên chị Lanh hay trốn bố ra bến sông gặp anh Diệc. Chị hay rủ tôi đi bảo sang nhà chị Mẩy bảo có tôi đi cho đỡ sợ ma. Có mà ma người. Chứ chị gan cóc tía. Qua nhà Mẩy lấy quyển truyện lấy lệ. Là tót sang chỗ anh Diệc. Sang đến nơi đã thấy có gói bỏng rang đường với cái đèn pin. Thế là anh chị dí cho tôi ăn bỏng và gí đèn pin đọc truyện. Biết tôi thích món này mà. Còn là rủ nhau tếch ra bờ sông.

Đêm trăng ở sông quê tôi. Sáng và thanh bình mát mẻ lắm. Tôi vẫn nhớ bóng chị ngồi tựa lưng ngả đầu vào vai anh trên bãi cỏ ngập ánh trăng sáng bạc. Nhìn ra một khoảng sông lấp loáng cũng là trăng. Hai cái bóng lúc tựa lúc xoắn lấy nhau. Nhưng chị Lanh hay khóc và anh Diệc hay buồn lắm. Ông Lích cấm cửa bảo anh Diệc không xứng làm rể nhà ông. Ông không ngồi chung mâm với ông thông gia chuyên đi kéo gạch thuê rồi nát rượu được. Mọi người vun vào ông đều gạt đi. Bà vợ thương con gái. Xin hộ thì ông bảo ông đốt nhà. Anh Diệc cầm quà bánh sang là ông thả chó đuổi thẳng cổ.

Anh Diệc và chị Lanh đã tính việc bỏ xứ mà đi. Nhưng còn bố ốm yếu và đàn em dại. Anh Diệc đi không đành. Chị Lanh thế mà liều có chửa với anh Diệc. Ông Lích cay lắm. Đứa con gái xinh đảm nết na nhà ông lại như bông hoa nhài cắm bãi cứt trâu. Mà các làng này ông lạ gì. Bao nhiêu phe cánh nay có dịp này hạ nhục ông. Biêu riếu ông. Cái sĩ diện của ông nó lớn lắm. Cả đến người thân cận cũng cười nhạo ông. Thói đời. Thương nhau chị em gái. Cãi nhau chị em dâu. Đánh nhau vỡ đầu là anh em rể. Miệng mấy thằng em rể chúng nó cười. Nó chúc. Hai cháu đẹp đôi quá. Là chúng nó chửi vào mặt ông đấy. Ông đay nghiến vợ, chửi rủa con. Nhưng vẫn phải làm đám cưới rửa mặt với làng.

Sau đám cưới ông cố chạy cho anh Diệc vào ủy ban. Anh Diệc là người có tự trọng từ chối. Ông Lích càng điên ông muốn gỡ tí thể diện mà không được. Nhưng ông cũng o ép cho vợ chồng chị Lanh phải bỏ làng mà đi sau đám cưới. Anh Diệc là người điềm đạm chín chắn. Vẫn âm thầm nín chịu. Anh kéo cả bố và em với lũ em dắt díu lên thành phố. Bẵng đi thời gian. Anh đã là ông chủ làm gạch và vật liệu xây dựng lớn. Về làng bằng ô tô. Ông Lích vẫn ngại chuyện xưa, khoảnh lắm. Nhưng anh Diệc cứ ấn con dí cháu vào ông ơi, ông à. Rồi ông cũng nguôi nguôi đi dần.

Sinh lão bệnh tử. Sau một bữa rượu giỗ. Ông Lích lăn ra ốm. Mãi không khỏi phải lên tận viện lớn. Người ta bảo ông bị K gan. Cả nhà ông Lích khóc như ri. Mỗi Anh Diệc là bình tĩnh sắp xếp lo liệu mọi chuyện. Thuốc Tây mãi không đỡ. Anh tự đi mua thuốc Mán Mường gì ấy mãi trên mãi mạn hòa Bình cho ông uống. Rảnh cái là về anh thay bỉm, đổ bô cho bố cứ như không. Chả giống anh con trai cán bộ chỉ đứng xa xa nhìn. Ông Lích không nói nhưng đã thay đổi cách nhìn với con rể. Ông quý con anh chị lắm. Cứ thơm mãi má thằng bé.

Tây tàu chán mà cái thuốc lá của anh con rể lại làm ông Lích khỏe lại. Những người trêu chọc ông chuyện xưa ông chỉ cười trừ. Còn lại là khen hết lời. Sau trận ốm nặng. Tâm tính ông Lích cũng đổi. Ông xởi lởi, vồn vã mở lòng với mọi người. Ông không khéo nói nhưng mọi người đều nhận ra. Cuộc sống với ông Lích thật là những ngày dễ chịu. Nhưng trời chả chiều lòng người. Bệnh gan của ông tái phát. Và lần này thì chả thuốc nào chữa được. Anh Diệc bận dự án ít về chăm bố hơn trước. Ông Lích mong lắm. Ai nhắc đến tên Diệc là ông lại nén đau ngóc cổ lên ngóng. Sau mấy lần thăm thì ông Lích càng yếu lắm. Lần cuối anh Diệc về anh vẫn nâng đầu ông đút cháo. Và hỏi.

– Ông có dặn dò gì chúng con không?

Ông Lích khóc. Lần đầu tiên thấy con người sắt đá ấy khóc. Cái miệng ông méo xệch đi. Nước mắt tràn ra. Đám râu bạc cứ rung rung. Dòng nước mắt chảy tràn xuống gò má nhăn nheo.

– Diệc. Anh tha lỗi cho bố.

Anh Diệc bóp tay ông.

– Con cũng làm bố. Con hiểu lòng ông. Ông cho con vợ cho con cháu. Con chỉ nhớ ơn ông thôi. Chuyện cũ con chả nhớ.

Mặt ông Lích dãn ra nhưng nước mắt của ông vẫn chảy. Sau bao năm ông nắm tay anh Diệc Nghẹn ngào một tiếng.

– Con…