Mùi vị quê hương

Phần 8
Bắt chuột
Cuối mùa khi lúa gặt đã vãn, trời bắt đầu vào hanh hanh se se là mùa đi săn chuột. Những chú chuột đồng béo múp đang dồn dần vào các chân ruộng cao gặt muộn, các mô, đống trên khắp cánh đồng.

Chả biết ngày xưa vua chúa đi săn hổ báo vui thế nào chứ bọn trẻ đi săn chuột thì phấn khởi lắm. Họp phân công công tác đâu ra đấy luôn.

Đứa nào việc ấy tất bật chuẩn bị nào cuốc, mai, thuổng rọ tre, bật lửa, mồi rơm quạt nan, kẹp bẻ răng chuột, xô múc nước, dắt cả chó. Có đội trưởng đoàng hoàng. Như tướng chỉ huy. Leo lên nóc cống tôi chỉ tay phán.

– Lúa gặt vãn nước lại lên to các chú chàng phải chạy lên hết các gò tha hồ mà bắt. Cái giống chuột ăn toàn đòng lúa non với thóc đầu bông này béo phải biết. Chiến thôi chúng mày.

Thế là năm sáu đứa tỏa ra quan sát dấu chân chuột đi lại, dò ra vào cửa hang.

Dò ra được rồi thì phải quan sát lớp đất mà chuột đào hang đùn ra ở cửa hang, xem chiều rộng miệng hang để phán đoán số lượng kích cỡ con chuột hoặc đàn chuột trong hang.

Khi xác định xong hang bọn tôi tỏa đi tìm bịt hết các ngách thoát của đàn chuột. Giống chuột đào hang rất thần tình ngoài cửa hang chính thường được các lùm cây hay bụi cỏ che khuất bao giờ cũng có những ngách để thoát hiểm, cửa hang chính thường nằm ngang sườn những gò đống để tiện ra vào, vừa để tránh hướng gió lùa, cửa hang đào ngược lên phía trên gọi là ngách thượng để lấy ánh sáng không khí vừa để thoát hiểm, còn ngách hạ thì đào ăn thẳng xuống lòng đất. Chúng bố trí đâu ra đấy có kho lương, phòng để ngủ, có lót đệm ổ đoàng hoàng. Nhìn cửa hang và vết chân là đoán được bên trong. Cửa hang trần trên rêu mốc tầng dưới trơn nhẵn là hang rắn đã chiếm của chuột. Phải cẩn thận không thò tay vào nó cắn chết. Cửa hang dày đặc vết chân tõ e ba là hang chuột đàn có hàng chục con. Vết chân sâu xẻ hai là hang chuột đất rất to.

Hang chuột thường ăn từ ngang sườn các gò đống rồi tỏa đi các nhánh. Xác định xong hang chúng tôi lấy cuốc phá rộng miệng hang dùng mai hoặc thuổng xẻ sâu vào trong đến khi vừa tầm thì thổi mồi rơm vơ những đám rạ chất vào miệng hang rồi thay nhau quạt lùa khói vào trong. Cái thứ khói gốc rạ còn ẩm cay sè trắng đục đặc như sữa cứ từng lớp từng lớp tuồn vào hang. Loại khói này bay vào mắt người cũng làm giàn giụa nước mắt nước mũi chứ đừng nói là chuột lại bị lùa từng đợt từng đợt vào hang. Bọn tôi đứa thì ra sức quạt. Đứa thì tìm bít các ngách đứa thì sẵn sàng đợi chuột lao ra khỏi hang là vồ.

Được một lát là các chú chàng ngạt khói lấp ló thò ra cửa hang rồi bất thình lình chạt vọt ra. Thế là bọn tôi reo hò ầm ĩ chạy theo đuổi vồ lấy nhốt vào rọ tre. Có những con gan lì tướng quân chui tuột xuống ngách hạ cố thủ thì bọn tôi thi nhau đổ nước nước cứ ngập dần ngập dần thế là các chú chàng cứ nhích dần ra. Rồi vũng nước cửa hang dao động sóng sánh rồi cái mũi đo đỏ đến hàng ria nhô dần lên hấp háy trồi lên. Thế là bị tóm sống hết những con chuột ướt lướt thuớt lông bết lại run cầm cập mắt đảo điên tìm đường thoát thân. Có mà tìm vào mắt.

Nào người, nào chó toàn đứa nhanh như sóc. Những loại này đúng là quân phá hoại lúc lúa còn non thì chúng ăn gốc mạ non đến thì trổ đòng thì chúng ăn đòng đòng. Lúa chín thì chúng víu ngọn chọn ăn những hạt thóc chắc mẩy ở đầu bông giờ thì đáng kiếp nhé.

Thường thường đi từ nửa buổi đến quá trưa thì rọ chuột xách cũng đằm đằm tay. Cả bọn kéo nhau về ăn trưa qua loa rồi tập trung sang nhà một đứa làm thịt chuột. Chuột bắt về còn sống nguyên chạy loạn xạ trong rọ tre cắn nhau chí choé có con cố lách đầu qua lỗ rọ chạy trốn lồi cả mắt ra kêu chít chít.

Mấy đứa lại chia nhau đứa đi đào riềng đứa đi kiếm lá dé, rau thơm ớt mẻ, dấm bỗng, mắm tôm. Tôi thường đảm nhiệm phần làm chuột. Bắc nồi nước lên bếp quơ rơm nấu cho sôi già rồi bắc ra pha thêm nước lạnh theo tỉ lệ ba sôi một lạnh vào chiếc vại to rồi dốc rọ chuột vào đậy chặt lại. Lục sục, lóe choé một lát là im hết. Lúc bấy giờ mới lấy chuột ra làm lông đám lông xám tro ướt nhệp vuốt đi đến đâu là lộ ra lớp da bì bì trắng ngà.

Bọn tôi chỉ chọn chuột to còn chuột đàn loại nhỏ là cho gà vịt ăn hết. Làm lông sạch sẽ trông rổ đựng chuột y như rổ mực tươi trắng ngà sạch sẽ. Chạy ù ra chân đống rơm rút vội một ôm để ra góc vườn bắc mấy viên gạch cùng mấy cái xiên sắt đặt ngang làm dàn tôi bắt đầu thui chuột lửa và khói rơm vàng sậm bắt đầu bắt vào những thân chuột trắng làm da căng lên chuyển dần sang màu vàng mỡ nhỏ xuống đám than rơm đỏ cháy bùng lên thơm nhức mũi. Có đám da căng quá nứt ra để lộ lớp mỡ trắng ngà bên trong.

Thui xong cả rổ chuột trông vàng rộm thơm lừng. Thui xong tôi bê rổ chuột ra bể nước mổ bụng vứt hết nội tạng chân, đầu từng con chuột được mổ phanh ra thành từng tấm một mặt da vàng rộm mặt phía trong đỏ hồng màu thịt. Sau khi sát một lớp muối tôi chọn những con to nhất lấy lá dé quây lại lấy một nhành tre tươi xiên qua thả vào chiếc nồi lúc nã đun nước giờ đã rửa sạch đổ đầy nước mưa và mấy củ riềng sả để luộc. Số còn lại tôi chặt nhỏ chất vào cái nồi đại rồi cho riềng sả đã giã nhỏ măng tre, mẻ, mắm tôm. Một ít ớt tươi… vào đảo đều cho cả hai bàn tay vào ngào bóp cho đến khi ngấm gia vị mềm ra thì thôi. Bắc cả lên bếp chất lửa rồi bọn tôi quay ra đứa lo bếp cháy đều đứa thu dọn dao thớt chuẩn bị bát đĩa.

Nồi chuột om đã tỏa mùi thơm phức tôi hòa nước đường thắng một ít kẹo đắng cho vào nồi đảo đều. Kẹo đắng là một thứ gia vị và tạo màu được chế bằng cách thắng nước đường tức là cho nước đường và nấu cho cô đặc lại để tạo màu màu cánh gián làm gia vị và tạo màu cho món ăn. Nhất là những món ăn có nhiều mỡ dễ gây cảm giác ngấy. Cả nồi chuột om ngả sang màu nhựa mận thơm lựng. Thế nào cũng có mấy đứa quây lại đòi nếm thử.

Cữ đến trời ngả chiều là mọi việc xong xuôi, đám chuột uớp lá dé cũng đã nguội khô lại cái giống lá dé cũng lạ cứ bọc chuột mà luộc thì luộc càng kỹ lại càng xanh muớt ra tỏa ra cái mùi thơm hăng hắc. Những con chuột treo ráo thịt săn lại trắng như thịt gà. Đồ chấm là muối rang trộn hạt tiêu vắt chanh tươi có dầm thêm vài miếng ớt. Nhựa mận múc ra năm sáu bát tộ. Rau thơm các loại và riềng sả bày ra chiếc mâm ở giữa chiếu. Rượu trắng rót ra bát cả lũ ngồi quây xung quanh và tiệc bắt đầu mở.

Thịt chuột đồng mềm ngọt nhưng xương lại rắn và dòn gắp một miếng to chấm muối tiêu chanh ăn kèm miếng riềng sả mùi thơm lá dé xộc lên mũi vị mặn chua của muối tiêu lan trên đầu lưỡi nhấn hàm răng xuống nước từ miếng thịt tứa ra nhai đều thêm tí cay cay ran ran của riềng, ớt chiêu thêm một ngụm ruợu. Ngon đáo để là ngon. Nhấp thêm ngụm rượu gắp thêm miếng nhựa mận gia vị ngấm đều hơi giống món thịt giả cầy nhưng thịt săn mà mềm hơn. Thịt chuột dễ ăn mà không ngán thỉnh thoảng lại gặp miếng măng tre chua chua đăng đắng càng kích thích khẩu vị.

Lưng lửng bụng thể nào cũng có đứa chống hai tay ra sau lưng ngửa người ra rồi đột ngột chồm lên vớ lấy chiếc lá mơ lông mà ngâm nga…

“Sống trong trời đất mênh mông, mà sao em lại lắm lông thế này”

Thế là cả bọn lại ngửa người ra cười sằng sặc. Đủ chuyện trên giời dưới bể lôi ra kể với nhau. Chế giễu nhau, trêu chọc nhau. Ngồi thùng trấu nói chuyên thế giới. Trăng lên cao và sáng cũng là lúc tan cuộc đứa nào đứa nấy ôm cái bụng căng tròn về mà ngủ. Thật là những ngày êm đềm vui thú.